اتیکت چیست؟

یکی از موضوعاتی که این روزها نیاز به بیان و ترویج آن در جامعه ما بیش از پیش احساس می‌شود، اتیکت رفتاری است. برای تعریف کامل اتیکت(etiquette) و بررسی این موضوع از جنبه‌های مختلف، ابتدا به منظور یافتن معنی لغوی این واژه  به لغت‌نامه‌های مختلفی مراجعه کردم. بهتر است تعریف ارائه‌شده در برخی از آن‌ها را در اینجا ذکر کنم.

معنای لغوی اتیکت

لغت‌نامه مریام وبستر

رفتار یا رویه‌ای که به‌منظور رعایت کردن در زندگی رسمی و اجتماعی، از طریق تربیت صحیح آموخته‌شده و یا توسط بزرگان و افراد باصلاحیت توصیه می‌شود.

قوانینی که نشان‌دهنده رفتارهای درست و مؤدبانه هستند.

لغت‌نامه آکسفورد

کد عادی رفتار مؤدبانه در جامعه و یا در میان اعضای یک حرفه یا گروه خاص.

لغت‌نامه کمبریج

مجموعه‌ای از قوانین و یا آداب‌ورسوم که رفتارهای پذیرفته‌شده را در گروه‌ها یا موقعیت‌های خاص اجتماعی کنترل می‌کند.

تعریف تجاری: مجموعه‌ای از قوانین که به مردم کمک می‌کند تا بدانند چگونه در شرایط خاص کسب‌وکار باید رفتار کنند.

فرهنگ لغات فارسی عمید (معنای دوم)

آداب معاشرت

فرهنگ لغات فارسی دهخدا (معنای دوم)

رسوم و آداب درباری

فرهنگ لغات فارسی معین (معنای دوم)

رسوم، تشریفات

پست مرتبط: ۶ اشتباه متداول درزمینه اتیکت +سخنرانی تد درموردروشی برای ترک یک عادت بد

مفهوم اتیکت

توضیح ارائه‌شده در متمم در خصوص معنی و مفهوم اتیکت به این صورت هست:

اتیکت، مجموعه آداب و اصول و قواعدی است که کمک می‌کند در محیط کار و زندگی، در فضای حقیقی و مجازی، در مذاکره و نمایشگاه،‌ در مهمانی‌ها و میزبانی‌ها، تصویری مثبت از خود برای دیگران بسازیم و کمک کنیم که حضور ما، تاثیری مثبت بر فضای جمع داشته باشد. اتیکت را شاید بتوان شکلی از اخلاق مدرن دانست. شاید هم روشی برای تاثیرگذاری مثبت بر مخاطب. به‌هرحال، بسیاری از ارتباطات و مذاکره‌های ما، نه به خاطر یک اشتباه بزرگ و عجیب، بلکه به خاطر اشتباه‌های کوچک و ساده از بین می‌روند. اشتباه‌ها و نکاتی که عادت نکرده‌ایم به آن‌ها توجه کنیم.

بسیاری از افراد اتیکت را در حد نحوه چینش میز غذاخوری و نحوه برداشتن و استفاده از وسایل غذا خوردن می‌دانند. امیلی پست در این رابطه می‌گوید: «هیچ‌چیز کم‌اهمیت‌تر از این نیست که شما از کدام چنگال استفاده می‌کنید. اتیکت علم زندگی است وشامل همه‌چیز می‌شود. اتیکت همان اخلاق و مایه فخر و مباهات افراد است.»

اتیکت یک راهنما برای مؤدب بودن و داشتن رفتار و برخورد درست و مناسب با دیگران در موقعیت‌های مختلف است و آموزش و ترویج آن در جامعه می‌تواند باعث بهبود ارتباطات افراد با یکدیگر شود.

اتیکت به ما می‌آموزد چگونه به دیگران احترام بگذاریم و باعث به وجود آمدن روابط محترمانه و صمیمی بین خود و دیگران شویم.

پست مرتبط: اصول و آداب درست میزبانی

اهمیت اتیکت

درگذشته رعایت اتیکت مختص قشر خاصی از جامعه و بیشتر نشانگر سطح بالای طبقاتی و اشراف‌زادگی بود؛ اما امروزه و با توسعه فرهنگ ارتباطات و گسترش جوامع دموکراتیک، اتیکت به‌صورت ترکیبی از رفتار و آداب‌ورسوم درآمده که منعکس‌کننده سطح فرهنگی افراد در یک جامعه است.

امروزه جوامع و فرهنگ‌ها به‌سرعت در حال تغییر و تحول هستند و داشتن یک مجموعه قوانین ثابت به‌عنوان اتیکت امری دشوار و شاید نشدنی است. به همین دلیل لازم است که همواره در این موردمطالعه داشته و خودمان را براساس این قواعد به‌روز نگه‌داریم.

درواقع تنها تفاوت اصلی بین جوامع انسانی با جوامع حیوانی و گله جانوران دیگر وجود همین قوانین و قواعد حاکم بر روابط انسان‌هاست در غیر اینصورت عملاً قانون جنگل بر جوامع انسانی حکم‌فرما خواهد بود.

پست مرتبط: چگونگی مواجهه با رفتار نادرست دیگران

اصول اتیکت

اتیکت شامل گستره وسیعی از رفتارها شامل لطف و محبت به سایرین، در نظر گرفتن شرایط و احساسات دیگران در موقعیت‌های مختلف و ظرافت‌های اخلاقی و رفتار پسندیده با مردم است.

در اینجا به چند نکته که افراد را در انتخاب رفتارهای صحیح اجتماعی کمک می‌کند، اشاره می‌کنیم:

• قبل از اینکه رفتاری را انجام دهید، به این فکر کنید که این رفتار از روی لطف و محبت و سخاوت است یا نه.
• مطمئن شوید بدون اینکه خودتان را در جایگاه پایین‌تری قرار دهید، منافع دیگران برایتان در اولویت باشد.
• رفتارها و آداب درست را به‌صورت کاملاً طبیعی و از صمیم قلب انجام دهید.
• با توجه به اینکه اتیکت از جامعه‌ای به جامعه دیگر متفاوت است و اصول اتیکت هر جامعه هم‌پیوسته متغیر هست، سعی کنید که همواره یادگیری اتیکت را در برنامه‌تان به‌صورت دائمی داشته باشید.

پست مرتبط: احترام به خود قبل از احترام به دیگران

اتیکت در عصر دیجیتال

با توجه به اینکه در عصر دیجیتال به سر می‌بریم، سرعت تغییرات افزایش چشمگیری یافته است. اتیکت نیز مدام در حال تغییر است. شبکه‌های اجتماعی و فنّاوری‌های جدید سبک و روش ارتباطات را دچار تغییر و تحول کرده‌اند. وقتی‌که افراد به‌راحتی کوچک‌ترین جزئیات زندگی خود را از طریق شبکه‌های اجتماعی به اشتراک می‌گذارند، فراموشی و غفلت در رعایت اتیکت به‌آسانی اتفاق می‌افتد. با توجه به این شرایط لازم است ما گامی به عقب برگشته و استانداردها و اصول رفتاری خودمان را به‌روز کنیم.

ما باید در جلسات گوشی تلفن همراهمان را خاموش‌کنیم، قبل از ارسال یک پست یا یک توئیت و به اشتراک گذاشتن تصویری از جزئیات زندگی خصوصی‌مان با دیگران به این بیندیشیم که آیا دوستان و آشنایانمان با مشاهده این محتوا احساس خوبی خواهند داشت یا نه. حواسمان باشد مطالب و تصاویری که منتشر می‌کنیم، باعث رنجش خاطر و آسیب روحی و روانی به دیگران نشود.

این موارد همگی مهم هستند ولی درنهایت باید به یاد داشته باشیم که اتیکت در اصل در نظر گرفتن احساس و راحتی دیگران است؛ یعنی اینکه ما رفتار درست را در جای درست انجام دهیم.

پست مرتبط:  اتیکت حضور در شبکه‌های اجتماعی + سخنرانی تد در مورد شبکه‌های اجتماعی

مزایای رعایت اتیکت

ازجمله مزایا و خوبی‌های رعایت اتیکت توسط افراد عبارت است از:

• رعایت اتیکت باعث به وجود آمدن احساس امنیت شخصی می‌شود.

فرد با دانستن اینکه در موقعیت‌های مختلف چگونه باید رفتار کند، احساس آرامش و راحتی خواهد کرد و از استرس او به جهت قرار گرفتن در موقعیت‌های خاص کاسته خواهد شد.

• رعایت اتیکت باعث ایجاد حس خوب در دیگران می‌شود.

با رعایت اتیکت توسط افراد، احساس آرامش بر محیط و جامعه حکم‌فرما خواهد شد. در صورت رعایت درست اتیکت افراد به راحتی از خطاهای سطحی همدیگر چشم‌پوشی کرده و توجهی به اشتباهات معمولی دیگران معطوف نمی‌کنند.

• رعایت اتیکت باعث شفافیت ارتباطات خواهد شد.

اتیکت باعث بهبود بخشیدن کیفیت روابط از طریق برداشتن موانع موجود می‌شود.

• رعایت اتیکت باعث بهبود موقعیت شغلی افراد خواهد شد.

افراد در محل کار هرچقدر بیشتر به اصول رفتاری مناسب در موقعیت‌های مختلف آشنایی داشته باشند، از دید دیگران تواناتر، حرفه‌ای‌تر و هوشمندتر به نظر خواهند رسید و این کار مطمئناً باعث رشد موقعیت شغلی آنان خواهد شد.

• رعایت اتیکت باعث تاثیرگذاری حداکثری بر دیگران در برخورد اول خواهد شد.

فرصت تاثیرگذاری اصلی بر فردی که اولین بار با او ملاقات می‌کنید، تنها ۵ تا ۷ ثانیه ابتدای ملاقات است. برخورد اولیه شما در این زمان کوتاه تأثیر زیادی بر کیفیت ارتباط شما در آینده خواهد داشت و درواقع بخش مهمی از برداشت ذهنی فرد از شخصیت شمارا به وجود خواهد آورد. درصورتی‌که شما به اصول اتیکت آشنایی داشته و آن را به‌خوبی رعایت کنید، خواهید توانست تأثیر اولیه مثبت و سازنده‌ای از خود در ذهن دیگران به‌جای بگذارید.

به خاطر داشته باشید که اتیکت درواقع یک راهنما برای رفتارهای ماست و نبایستی آن را به‌عنوان قوانینی سخت و انعطاف‌ناپذیر در نظر گرفت. این قوانین را می‌توان براساس احترام و ادب و رفتارهای مناسب بسط داد.

پست مرتبط: اتیکت هدیه دادن و هدیه گرفتن

اتیکت در زندگی خصوصی

دلیل اصلی اینکه بسیاری از افراد چیزی در مورد اتیکت نمی‌دانند این است که آن‌ها این موضوع را در خانه و از والدین خود نیاموخته‌اند و پدر و مادر به حد کافی در مورد اتیکت و موارد مربوط به آن به کودکان خود آموزش نداده‌اند.

برای آموزش و یادگیری هرچه بهتر اتیکت لازم است که افراد اصول و آداب مربوط به اتیکت را در خلوت و زندگی خصوصی‌شان نیز رعایت کنند. چون تغییر رفتار در موقعیت‌های موردنیاز مطمئناً برایشان سخت و دشوار خواهد بود.

در حقیقت، اشخاص نباید تنها در حضور جمع یا در کنار افرادی که می‌خواهند بر رویشان تأثیر بگذارند، اتیکت را رعایت کنند. بهترین رفتار افراد باید با کسانی باشد که دوستشان دارند و عاشقشان هستند که شامل دوستان و خانواده می‌شود.

بنابراین رعایت اصول اتیکت در خانه، لازمه داشتن یک زندگی موفق شخصی و شغلی است. این موارد در مرحله اول باید در ارتباط با همسر، والدین و مخصوصاً فرزندان رعایت شود. چون فرزندان نحوه رفتار با دیگران را در درجه اول از والدین خود می‌آموزند و این آموزش تأثیر بسیار زیادی بر آینده شغلی و زندگی شخصی آنان خواهد داشت. در صورت آموزش صحیح این اصول به آنان، گام بزرگی در جهت بهبود ارتباطات و موفقیت‌های آینده‌شان برخواهیم داشت.

پی‌نوشت ۱: در متمم یک سری فایل‌های صوتی که حاوی توضیحات بسیار مفید و کاربردی در خصوص اتیکت رفتار در موقعیت‌های مختلف است عرضه می‌شود که توسط آقای مهندس شعبانعلی تهیه‌ شده است. توصیه می‌کنم دوستانی که قبلاً این پادکست‌ها را تهیه نکرده‌اند در اولین فرصت نسبت به تهیه و گوش دادن به آن‌ها اقدام کنند.

پی‌نوشت ۲: در آینده سعی خواهم کرد مطالب بیشتری در مورد اتیکت در موقعیت‌های مختلف بنویسم. خوشحال خواهم شد اگر نظرتان را در پایین این نوشته درج فرمایید.